سولاریوم، اتاقک‌های برنزه یا بسترهای آفتاب. واژگانی که چندان با فرهنگ و سنت ایرانی‌ها سازگار نیست، اما تبدیل به تبی فراگیر حداقل میان گروههایی از جوانان دختر و پسر شده است. با آن که به دفعات از ممنوعیت‌ها و آثار سوء سولاریوم گفته شده اما همچنان بازاری داغ میان جوانان دارد. بازاری که بعضا سوء استفاده‌های اخلاقی و بروز
قانون ؛ نا هنجاری‌های فرهنگی و اجتماعی را نیز به دنبال داشته که «سولاریوم زنان در آرایشگاه مردانه» از جمله آن است.

واحدهای غیر مجازی که با سلامت بازی می‌کنند

شاید کمتر بتوان تصور کرد که در تهران و برخی واحدهای مسکونی و اداری این شهر سولاریوم و انواع و اقسام فعالیت‌های آرایشگاهی و زیبایی آن انجام می‌شود که نه مجوزی دارد و نه صلاحیتی برای کار. سولاریوم هم جزو همین دسته است که همچنان میان قانونی و غیر قانونی بودن مانده و در این میان برخی تنها به دنبال سودآوری خود هستند. دختران و پسران جوان که عمدتا سنین ۱۸ تا ۳۰ سال را دارند، بیشتر مشتری برنزه شدن هستند که البته فصول و ماه های مختلفی را نیز برای آن انتخاب می‌کنند. شاید چشم و هم چشمی‌های دوران جوانی و به اصطلاح به بروز بودن، تنها عامل جاذبه قرار گرفتن در برابر آسیب‌های جبران ناپذیر دستگاه های سولار باشد، اما آن را به جان می‌خرند تا برنزه شود.

رواج بی‌اخلاقی

جدا از مباحث قانونی و مخاطرات پزشکی و همه آنچه تاکنون درباره سولاریوم گفته شده، موضوع انجام سولارهای زنان در آرایشگاه های مردانه که نه تابلویی دارند و نه مجوزی از سوی اتحادیه، بیش از هر چیز رواج بی‌اخلاقی و بی‌توجهی به بنیان‌های اخلاقی و فرهنگی جامعه را گوشزد می‌کند. این که در برخی مراکز، بدون مجوز کار آرایشگاه و فعالیت زیبایی، برنزه کردن دختران و پسران صورت می‌گیرد و به خاطر هزینه‌های کمتر سولار در مراکز سولاریوم مردان، برخی دختران به برنزه کردن در این مراکز می‌پردازند و... مراکزی که به تابلویی دارند و نه نام و نشانی و زیر پوست شهر، تنها به سودجویی‌های خود می‌اندیشند. مشتریان این گروه از مراکز هم می‌گویند که کار کاملا خلاف و مخفیانه انجام می‌شود اما هرچه هست، رواج بی‌اخلاقی را سرعت می‌بخشد.

بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد که این روز‌ها، سولاریوم در تهران با اشکال و قیمت‌های مختلفی انجام می‌شود. هزینه از ۵ هزار تومان تا ۴۰ هزار تومان برای هر جلسه برنزه کردن پوست در آرایشگاه‌ها، مراکز زیبایی، اتاقک‌های سولار و... دریافت می‌شود و نرخ مراکز سولاریوم زنان بیشتر از مردان است. یکی از مشتریان مرکز سولار در غرب تهران در این باره می‌گوید «چون اغلب آنهایی که در سالن‌های بدنسازی، به زیبایی اندام می‌پردازند، دنبال برنزه کردن پوست هستند، متقاضیان مرد برای سولار نسبت به زنان بیشتر است و به همین جهت، هزینه‌های کمتری در سولار مردان دریافت می‌شود. شاید به همین خاطرباشد که برخی زنان و دختران در مراکز مردان سولار می‌کنند.» او می‌گوید که «برای برنزه شدن پوست حداقل باید ۱۰ جلسه سولاریوم انجام شود.

البته میانگین سالانه سولاریوم ۳۰ جلسه در سال است که بستگی به نوع مواد استفاده در سولار و نگهداری ازآن نیز دارد.» روزبه، جوان ۲۲ ساله تهرانی درباره فرآیند انجام سولار می‌گوید: هر جلسه از سولاریوم، بین ۱۰ تا ۱۵دقیقه است که توسط دستگاه سولار انجام می‌شود. با توجه به نوع و رنگ پوست، تعداد جلساتی که پوست برنزه شود متغیر است.«او می‌گوید که تعداد مراکز سولاردر مناطق مختلف تهران زیاد » است و در هر نقطه‌ای می‌توان با پرس و جو، آن‌ها را پیدا کرد.

سولاریوم در باشگاه‌ها

پس از آنکه کمی«عضله دار» در تمرینات سخت باشگاه شدند، به فکر برنزه کردن پوست برای زیبا‌تر شدن اندام می‌افتند. این عادت گروهی از جوانانی است که در باشگاه های پرورش اندام دنبال زیبایی اندام هستند و مسئولان برخی باشگاه‌ها نیز برای پاسخ به خواست مشتریان و البته درآمدهایی که برای خودشان دارند، دستگاه سولار را در باشگاه به کار می‌گیرند. با آنکه پیش‌تر، وزارت بهداشت استفاده از دستگاه های سولار را در آرایشگاه‌ها و باشگاه‌ها ممنوع اعلام کرده بود، اما همچنان پوست‌های گروههایی از جوانان در باشگاه‌ها با کمی استفاده«روغن بچه»یا« وازلین» در دستگاه های سولار برنزه می‌شود.

سولاریوم به چه قیمتی؟

در شهر، آرایشگاه بدون تابلو موج می‌زند. من به یکی از این آرایشگاه ها در یکی از نقاط جنوبی شهر سر زدم. دستگاه سولاریوم را گذاشته بود بدون اینکه اصول کار کردن با این دستگاه را بداند. می‌دانم که هیچ وقت پای هیچ مامور بهداشتی به این آرایشگاه نمی‌رسد، ولی سلامت مردم به راحتی به خطر می‌افتد، اما وقتی نظارت باشد می‌شود حتی تاتو را با وسایل یکبار مصرف می توان توسط افراد خبره انجام داد. یکی دیگر از آفت‌های شغل ما این است که همه چیز تجربی است. کسی به شما دیپلم کاشت ناخن یا تاتو نمی‌دهد، فقط کافی است چند هفته کنار کسی که این کار را بلد است بنشینی و دستش را نگاه کنی آن وقت می‌روی و برای خودت کار می‌کنی بدون اینکه اطلاعاتی از کاری که انجام می‌دهی، داشته باشی.

برنزه‌شدن پوست به چه قیمتی؟

سولاریوم دستگاهی برای برنزه‌کردن پوست است که چند سالی است وارد کشور ما شده و در همین مدت کم طرفداران پر و پاقرصی را پیدا کرده است. این دستگاه شامل تختی است که در دیواره‌های آن لامپ‌های اشعه فرابنفش‌ تعبیه شده و هنگامی که بدن درون این وسیله قرار می‌گیرد، در این دستگاه که حاوی لامپ‌های مشابهی است بسته می‌شود و بدن درون جعبه‌ای که حاوی نور فرابنفش‌ است جای می‌گیرد. در حقیقت اتاقک سولاریوم از یک تشک خورشیدی ساخته شده است که در آن لامپ‌های UVA و UVB قرار داده شده‌اند و از بالا و پایین به بدن اشعه تابانده می‌شود.

متخصصان پوست معتقدند؛ حتی مقدار ناچیزی از UVA و UVB می‌تواند به پوست آسیب برساند، به این ترتیب که فرآیند پیرشدگی را تسریع بخشیده و همچنین سبب بروز سرطان نیز می‌شود به طوری که سازمان بهداشت جهانی استفاده از این دستگاه را منع کرده است. محمدرضا گلشنی؛ دبیر انجمن متخصصان پوست ایران در این باره به« قانون» می‌گوید: در این فرآیند سولاریوم بدن مستقیما در معرض اشعه ماوراء بنفش قرار می‌گیرد آن هم با شدت زیاد، اشعه ماورای بنفش سه دسته اشعه را شامل می‌شود. یکی یو وی تی با طول موج زیر ۲۹۰ نانوم‌تر که توسط لایه ازن جذب می‌شود و به سطح زمین نمی‌رسد، در واقع مشکل ما «یو وی تی» نیست، مشکل ما «یو وی بی»‌ با طول موج ۲۹۰ تا ۳۲۰ نانوم‌تر و «یو وی‌ای» با طول موج ۳۲۰ تا ۴۰۰ نانوم‌تر است. که در دستگاه‌های سولاریوم همین اشعه شبیه سازی شده است. پس کسی که آفتاب می‌گیرد این دو طول موج را مستقیما به پوستش می‌تاباند.

عمده مضرات این دو طول موج شامل لکه‌های پوستی، خشک شدن پوست و نهایتا سرطان پوست و سرطان خال یا ملانوم است. وی در خصوص این که برخی معتقدند که بدن با یک بار برنزه شدن در سال کنار می‌آید و مضراتش را دفع می‌کند، می‌گوید: حتی با یک بار در معرض اشعه قرار گرفتن در سال هم اثرات ملانوم افزایش پیدا می‌کند. البته اثر آن کمتر از کسانی است که دائم در معرض آفتاب هستند. اما با یک بار هم ممکن است این اتفاق بیفتد. از طرفی کسی که در معرض آفتاب مستقیم است به پیری زودرس دچار می‌شود و کیفیت زندگی‌اش پایین می‌آید. نکته مهم دیگر این است که آفتاب گرفتن نه تنها در بزرگسالی ممنوع است، بلکه در بچه‌ها هم ممنوع است و افراد از کودکی باید کرم­ های ضد آفتاب مخصوص کودکان استفاده کنند.

برنزه کردن برای سبزه‌ها هم، مضر است

سیاه پوست‌ها و سبزه‌ها فاکتور حفاظتی دارند و کمتر آسیب می‌بینند و پیری زود رس می‌گیرند ولی این مقاومت تا حدودی است و آن ‌ها هم حتما باید از کرم‌های ضد آفتاب و کلاه لبه دار و عینک آفتابی و لباس پوشیده استفاده کنند چه رسد به این که خود خواسته بدن وپوستشان را در معرض اشعه قرار دهند. از طرفی ممکن است پوست بعد از مدتی دچار لکه‌هایی مثل لنتیگو بشود، لنتیگو لکه‌ای به نام ملاسما ست، که ملاسما نوعی تیرگی پوست است که به خاطر آفتاب حاملگی یا قرص‌های ضد بارداری به وجود می‌آید، در این صورت رنگ پوست افراد دیگر بر نمی‌گردد. دکتر گلشنی با اشاره به این که برنزه کردن با دستگاه یا روش آفتاب گرفتن طبیعی هر دو مضر است، تاکید می‌کند: این که می‌گویند آفتاب طبیعی است و ضرری برای پوست ندارد اشتباه مهلکی است ، همینطور کسانی که می‌گویند آفتاب ویتامین D دارد اشتباه می‌کنند، اگر دو کف دست را یک ربع تا نیم ساعت درهوای آزاد قرار دهیم ویتامین دی مورد نیاز بدنمان سنتز می‌شود.

افزایش بیماری‌های پوستی در ایران

دبیر انجمن متخصصان پوست ایران با بیان این که اشعه ماورا بنفش، آثار پوستی بسیاری را هم در دستگاه های سولار و هم روش طبیعی آفتاب گرفتن همراه دارد می‌گوید: ضررهایی مثل سرطان، پیری زودرس، چروک، به وجود آمدن لکه ‌های پوستی و در ‌‌‌نهایت افت کیفیت زندگی و اعتماد به نفس از جمله آثار سوء برنزه کردن پوست است. اگرچه نمی‌توان آماری درباره ابتلا به سرطان‌های پوست و سایر بیماری هایی که به خاطر اقدام به برنزه کردن ارائه داد اما همین که میزان ابتلا به این بیماری‌ها چند سال است که بیشتر شده خود می‌تواند تاییدی بر این اتفاق باشد از طرفی این بیماری‌ها بعضا در دراز مدت و در سنین بالا بروز می‌کنند و افراد ممکن است ندانند که این موضوع به علت آفتاب گرفتن در جوانی بوده است.